Sıkça Sorulan Sorular

Ekstrüzyon damperler iki katı yüzey arasındaki göreli hareket sonucu oluşan sürtünme ile kinetik enerjiyi termal enerjiye dönüştüren enerji sönümleyicilerdir. Deplasmana bağlı ve kuvvet direnci sağlayan sürekli mekanik bir sönümleme türüdür. Her hareketli sistemde, sürtünme oluşan bağlantılarda ve hatta malzemelerin iç yapısında değişken miktarda sönümleme bulunmaktadır. Ekstrüzyon damperler yapılara uygulandığında, bina titreşimlerini kontrol ederek deprem hasarını azaltmada kullanılan bir tür sismik damperdir. Kurşun ekstrüzyon sönümleyiciler kurşunda oluşan çevrimsel şekil değiştirme ile mekanik enerjiyi plastik şekil değiştirme enerjisine ve ısıya dönüştüren aygıtlardır. ( Tsai, Lai, Chang ve Li (2002) )
Ekstrüzyon işleminden dolayı meydana gelen plastik şekil değiştirme dolayısıyla büyük miktarda enerji tüketimi gerçekleşmekte ve daha rijit bir sönümleyici üretilebilmektedir. Kurşun ekstrüzyon sönümleyiciler, kurşunun elastisite modülü çok daha büyük olduğu için, eşdeğer boyuttaki bir viskoz akışkan sönümleyiciden daha fazla enerji sönümleyebilmektedir. (Rodgers, Chase, Mander, Leach, Denmead, Cleeve ve Heaton (2006a)

Deney sonucu elde edilen verilerden, birleşimin genel davranış biçimi, tüketilen enerji ve rijitliği belirlenmektedir. Betonarme prefabrike birleşim bölgesi deneylerinde kurşun ekstrüzyon sönümleyicinin bulunduğu birleşime ait ulaşılan en yüksek kuvvetin yalın birleşimden %50~%75 daha fazla olduğu gözlenmiştir. Kurşun ekstrüzyon sönümleyicili birleşim tarafından tüketilen toplam enerji miktarı, yalın birleşim tarafından tüketilen toplam enerji miktarından yaklaşık olarak %175 mertebesinde fazla olmuştur. Bununla birlikte kuvvet – yerdeğiştirme çevrimlerine ait rijitlik değerlerindeki artış %35-%90 arasında değişmektedir. Yapılan deneyler sonucunda elde edilen bilgiler ışığında, kurşun ekstrüzyon sönümleyici büyük ölçüde deprem enerjisini tüketmiş ve yapıya önemli bir miktarda rijitlik katmıştır (Yüksel, E., Koçak, M., 2012).

Damperlerin yapı maliyetini genellikle azaltma eğiliminde olması şaşırtıcı gelebilir. Belirli bir deprem performansına ulaşma amacını taşıyan damper kullanımı, sadece perde duvar veya rijitlik artırımına bağlı yöntemleri kullanmaya çalışmaktan genellikle daha az maliyetli olurlar. Ekstrüzyon damperleri, oldukça verimli dikdörtgen histeretik döngüye sahip olmaları nedeniyle, deprem direnci sağlayan sistem içine tam entegrasyonları ve birim maliyetlerinin düşük olmaları nedeniyle diğer enerji dağıtım teknolojilerine göre daha az maliyetli olma eğilimindedir.

Geleneksel yöntemler, iyi tasarlandıklarında güvenli olmalarına rağmen; genellikle yapı içerisindeki enerji sönümleme dağılımının eksikliği nedeniyle aşırı büyük kesitlere veya deprem sonrası kullanımı kısıtlayabilen duktilite (süneklik) kullanımına ihtiyaç duyarlar ve oluşan yapısal hasarın büyüklüğüne göre yeniden güçlendirme ve kullanılamayan zaman açılarından aslında daha pahalı olma eğilimindedir. Depremin oluşturacağı kuvvetlere geleneksel yöntemlerle karşı koymak çoğunlukla yapının doğal periyodunda azalmalara dolayısıyla tüm yapıya etkiyen ve temele aktarılan kuvvetlerin artmasına sebep olur. Bu durumda ise müdahale edilecek eleman sayısı artar ve temelde güçlendirme problemleri ortaya çıkar.
Diğer taraftan ekstrüzyon (kurşun çekirdekli) damperler hız bağımlılığı sergilemediği için tasarımları daha basittir ve yapıya global sönüm katmalarından dolayı spektral kuvvetlerin azalmasına dolayısıyla aynı hedef performansa çok daha küçük müdahaleler ile ulaşmaya sebep olurlar.

PAISDAMP ürünleri ile büyük veya küçük tüm yer değiştirmelerde yüksek sönümleme oranları kolayca karşılanabilir. Ekstrüzyon damperleri (kurşun çekirdekli) histeretik çevrim boyunca sürekli enerji tüketimi yapabilme özelliği ile sismik performansın iyileştirilmesi konusundaki en verimli cihaz ve yöntemdir. Ayrıca, PAISDAMP'in ekstrüzyon dampleri, büyük deplasmanlarda giren enerjinin neredeyse %100'ünün sönümleyebilmesi, küçük deplasmanlarda ise yaklaşık %80’ini sönümleyebilmesi nedeniyle en büyük ve en güvenilir (yük kaybına uğramaksızın tekrarlanabilir) histeretik döngüyü sunar.
Özellikle dikdörtgen histeretik döngünün talep edildiği küçük deformasyonlarda PAISTECH ürünleri oldukça etkilidir.

PAISDAMP ekstrüzyon (kurşun çekirdekli) ürünleri, standart üretim şartlarında ve her 50 adetlik üretimden 1 numune seçilerek (üretimin 1/50’si oranında) tam yük-tam deplasman seviyesi testlerinde kontrol edilir. Üretim sürecimizin bir parçası olarak her 50 adetlik parti için yapılan bu testlerde ürün föyünde verilen (Ürün Teknik Föyü) değerler ile partinin uyumu bağımsız laboratuvarlar tarafından raporlanır.
PAISTECH damperlerini seçen Yapı-Deprem Mühendisleri tasarladıkları performansın sahada da gerçekleşeceğinden bu testler sayesinde emin olabilirler.

Hayır, PAISTECH ekstrüzyon (kurşun çekirdekli) damperlerimizin performansı hız bağımlı değildir. Damperin kapasitesi ve deplasman limiti hızdan bağımsız ve sabittir. Damper yük kapasitesine ulaşana kadar yapıdaki diğer elemanlara benzer şekilde davranır. Aslında genellikle yapının ayrılmaz bir parçasıdır. Yapıdaki herhangi bir kolon veya kiriş gibi, sismik damperlerin davranışını tahmin etmek için sadece ulaştığı deplasman seviyesini bilmek yeterlidir.
Ekstrüzyon damperleri, "deplasmana bağlı cihazlar" kategorisine girer ve performansı hızdan bağımsızdır (ASCE 41-13, FEMA 1050 2015).
PAISTECH damperlerinin özellikleri hızdan bağımsız olarak sabit kalmakta ve yeni binalara veya deprem güçlendirmeleri hesaplarına entegre edilmesi bu sebeple daha basit olmaktadır.